Ani'deki Fethiye Camisi Restore Ediliyor: Anadolu'nun İlk Fetih Camisi Yeniden Canlanıyor

Anadolu'da İlk Cuma Namazının Kılındığı Ani'deki "Fetih Camisi" Restore Ediliyor

UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'nde yer alan Ani Ören Yeri'nde, Anadolu'da ilk cuma namazının kılındığı ilk fetih camisi olan Fethiye Camisi'nde (Ani Katedrali) restorasyon çalışmaları devam ediyor.

Kars'ta bulunan ve 11. ve 12. yüzyıllara ait Türk-İslam mimarisine ait eserleri bünyesinde barındıran Ani Ören Yeri, 2012'de UNESCO tarafından Dünya Miras Geçici Listesi'ne dahil edilmiş, 2016'da ise Dünya Kültür Mirası olarak tescil edildi.

Yaklaşık 100 hektarlık alana kurulan Ani, Anadolu'da yapılan ilk Türk camisi olan Ebu'l Menuçehr Camisi (Ani Ulu Camisi), Selçuklu Mezarlığı ve Selçuklu Kümbetleri gibi Türk-İslam dönemine ait önemli eserlerin yanı sıra Ani Katedrali (Fethiye Camisi), Amenap'rkitch Kilisesi, Tigran Honents Kilisesi ve Abughamrents Kilisesi gibi Hristiyan dönemine ait dini eserleri de barındırıyor.

Ani Ören Yeri'nde "korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı" olarak tescillenen Fethiye Camisi, şehrin güneyinde Arpaçay vadisinin üst düzlüğünde yer alıyor. II. Simbat tarafından 987 yılında inşasına başlanan yapı, 1010 yılında Bagratlı Emiri I. Gagik'in eşi Katramide tarafından tamamlandı. Eserin mimarı ise İstanbul'daki Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi'nin kubbesini onaran Tridat olarak kayıtlarda yer alıyor.

Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan'ın 1064 yılındaki fethiyle Türk fetih geleneklerine uygun şekilde camiye dönüştürülen tarihi mekan, Alparslan'ın ilk cuma namazını burada kılması sebebiyle Fethiye Camisi adıyla biliniyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Dünya Anıtlar Fonu tarafından başlatılan camideki restorasyon, üç etap planlanan çalışmaların ardından yeniden ziyarete açılacak.

Ani Ören Yeri Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan, Sultan Alparslan'ın 16 Ağustos 1064'teki fethinin dünyada büyük yankı uyandırdığını ve tüm İslam dünyasını büyük sevince boğduğunu söyledi. Dönemin Abbasi Halifesi Kaim bi-Emrillah'ın fetihle birlikte bir ferman yayınlayarak Sultan Alparslan'a "Ebu'l Feth" yani "Fetihler Babası" unvanı verdiğini anlatan Arslan, Sultan Alparslan'ın fethin hemen ardından Türk fetih geleneklerine uygun şekilde Ani'nin en büyük kilisesi konumunda olan bu katedrali camiye dönüştürdüğünü ve ilk cuma namazının da burada kılındığını belirtti.

Kiliseden camiye dönüştürülen katedralin Anadolu'daki ilk fetih camisi olduğunu vurgulayan Arslan, yapının 10. yüzyıl sonlarında Bagratlılar zamanında inşa edildiğini ve Sultan Alparslan'ın fethiyle camiye dönüştürüldüğünü ifade etti. Arslan, Anadolu'da bilinen gerçek manada iki fetih camisi olduğunu, bunlardan ilkinin Ani'deki bu cami, diğerinin ise Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethiyle camiye dönüştürdüğü Ayasofya Camisi olduğunu söyledi.

Arslan, Fethiye Camisi'nin kubbeli bazilikal planda inşa edilmiş bir yapı olduğunu, mimarlığını da Tridat'ın yaptığını belirterek, Tridat'ın aynı zamanda İstanbul Ayasofya Camisi'nin kubbesini onaran mimar olarak da bilindiğini kaydetti.

Çalışmaların tamamlanmasıyla caminin ziyarete açılacağını bildiren Arslan, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Dünya Anıtlar Fonu ortaklığında devam eden üç etaplı bir restorasyon çalışması olduğunu ve ikinci etap çalışmalarının bu yıl tamamlanmasının planlandığını söyledi.